Nghệ nhân nữ với sản phẩm gốm đã hoàn thiện

Nguyên liệu làm gốm là đất sét, với những dụng cụ đơn giản như: chày, cối hoặc trụ gỗ, thanh tre vót mỏng, vòng tre, hòn sỏi để đánh bóng, mảnh vải ướt. Tuy nhiên, để tạo một sản phẩm gốm phải trải qua nhiều công đoạn khác nhau, trong đó đi lấy đất sét là công việc tốn nhiều thời gian và khá vất vả. 

Từ sáng sớm, những phụ nữ làm gốm đi bộ khoảng 3 đến 4 km đến khu vực dưới chân núi Chư Yang Sin, để lấy đất sét thuần - loại đất mịn, dẻo, ít tạp chất, quyết định chất lượng sản phẩm, rồi gùi đất về nhà.

Việc làm gốm được bắt đầu bằng công đoạn giã đất, dụng cụ giã đất gồm có chiếc cối làm bằng khúc gỗ, và chiếc cối này được úp ngược lại dùng làm bàn kê để tạo hình các sản phẩm gốm.

Nghệ nhân đang thực hiện thao tác giã đất

Người M’nông R’lăm nặn gốm hoàn toàn bằng tay, không dùng bàn xoay, bằng cách di chuyển quanh trụ gỗ theo chiều kim đồng hồ để tạo hình sản phẩm, và dùng thanh tre, mảnh vải ướt để miết láng. Sau bước tạo hình, chờ cho sản phẩm ráo bớt nước và khô dần, người thợ gốm vẽ hoa văn bằng que tre, que củi hoặc lông con nhím, gốm tiếp tục được phơi nắng tầm 20 đến 30 phút, và dùng vòng tre hoặc vòng sắt để nạo gốm thừa bên trong, sau đó dùng hòn sỏi để đánh bóng bên ngoài, rồi đem phơi từ 3 đến 4 nắng. Cuối cùng, sản phẩm được nung ngoài trời cho đến khi chín đỏ, sau đó được vùi vào vỏ trấu để tạo màu đen đặc trưng.

Nghệ nhân sử dụng miếng vải ướt để miết láng sản phẩm

Các sản phẩm gốm rất đa dạng và gắn bó với đời sống hằng ngày. Trước đây, sản phẩm chủ yếu là vật dụng sinh hoạt như: chõ hong xôi, chảo rang, chén, bát, nồi,... Ngày nay, gốm còn được sáng tạo thành những sản phẩm trang trí, lưu niệm như tượng voi, trâu, bình hoa,... vừa mang tính thẩm mỹ vừa giữ được nét văn hóa truyền thống.

Một số sản phẩm gốm phổ biến được nghệ nhân tạo nên

Nghề gốm của người M’nông R’lăm không chỉ thể hiện sự khéo léo, kiên nhẫn và sáng tạo, mà còn là minh chứng sống động cho nền văn hóa lâu đời của cộng đồng nơi đây.