Theo thời gian, cùng với sự phát triển của cộng đồng các dân tộc trên cao nguyên Đắk Lắk, người M’nông luôn gìn giữ, trân trọng, bảo tồn và phát huy những nét đẹp văn hóa truyền thống của cha ông. Đặc biệt, “Tập quán xã hội và tín ngưỡng Lễ mừng thọ của người M’nông huyện Lắk”, tỉnh Đắk Lắk đã được Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, một lần nữa khẳng định kho tàng văn hóa phong phú của người M’nông được đánh giá cao trong cộng đồng dân tộc Việt Nam.

Chào mừng Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9, năm 2025, huyện Lắk đã tổ chức trình diễn Lễ mừng thọ của người M’nông tại nhà văn hóa cộng đồng buôn Mliêng, xã Đắk Liêng nhằm bảo tồn, giới thiệu và lan tỏa vẻ đẹp của một loại hình di sản văn hóa quý báu đến với du khách trong nước và quốc tế.

Theo phong tục truyền thống của người M’nông: Một đời người sẽ tổ chức nhiều Lễ mừng sức khỏe, không quy định độ tuổi mà theo số lần tổ chức (được gọi là lễ cúng sức khỏe lần 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7). Lễ cúng sức khỏe lần thứ 7 là quan trọng nhất hay còn gọi “Lễ mừng thọ” khi ông bà, cha mẹ đã tròn 70 tuổi. Trước đây, con gái cả chủ trì buổi lễ, nhưng ngày nay, tất cả con cháu đều có thể tổ chức. Lễ thường diễn ra vào tháng 1-2 dương lịch, sau mùa nương rẫy. Lễ vật gồm ba hoặc năm ché rượu Rlung (ché rượu quý), vật hiến sinh có thể là trâu, bò hoặc một con heo lớn chừng 50 kg trở lên, xôi, thịt,... . Lễ cúng gồm có 2 phần: Phần thứ nhất là gọi Yang, gọi ông bà tổ tiên về dự để chung vui với gia đình, phù hộ cho gia đình; phần thứ hai là nghi thức cúng “Chúc sức khỏe” cho người được cúng. 

Nghi thức cúng gọi Yang

Sau khi chuẩn bị lễ vật, thầy cúng mời người được chúc thọ đến ngồi trước mâm lễ vật. Trong tiếng cồng chiêng rộn rã, thầy cúng đọc lời khấn, mời các Yang, tổ tiên về dự lễ, ban phước lành cho gia đình: "Ơ Yang sông, Yang suối, Yang rừng, ông bà tổ tiên hãy về đây hôm nay để uống rượu mừng với chúng tôi, ăn đồ cúng với gia đình để gia đình có sức khỏe tốt, nuôi heo khỏe, nuôi gà trống lớn, con cháu đầy đàn, lúa đầy kho, chúc phúc ông bà sống lâu trăm tuổi….".

Cúng chúc sức khỏe

Sau khi Khấn gọi Yang xong, thầy cúng gọi người được cúng di chuyển sang ché rượu cần và thực hiện nghi thức cúng Chúc sức khỏe.

Thầy cúng đọc lời khấn với ý nghĩa: “Hôm nay con cháu về đây tổ chức lễ mừng thọ cho ông bà, chúc ông bà sức khỏe, chúc con cháu trong nhà sức khỏe tốt, con cháu làm ăn phát tài phát đạt, nay mai nuôi trâu trâu khỏe, dạy con ngoan, nhà cửa sung túc, lúa thóc đầy bồ, chiêng ché đầy nhà…”

Sau lời khấn, là nghi thức uống rượu cần với sự tham gia của các thành viên trong gia đình, họ hàng, những món ăn được dọn lên để mọi người quây quần thưởng thức.

Ăn xong, thầy cúng cầm cần rượu, mời họ hàng hai bên uống. Một hồi chiêng trống nổi lên, các chàng trai, cô gái M’nông nhảy múa, các già làng hát khan, kể chuyện, chúc thọ cho ông (bà). Nếu người được cúng là phụ nữ thì sẽ ngồi trên chiếc chiếu được trải gần bếp củi; nếu là là đàn ông, chiếu được trải ở gần cửa chính. Theo quan niệm, phụ nữ là chủ gia đình, ngồi gần bếp củi để cai quản nhà cửa; còn đàn ông là rước về, không cùng họ hàng, được coi là khách ngồi gần cửa chính - vị trí sang trọng trong nhà.

Trong không khí rộn ràng của Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột, lần thứ 9 năm 2025, trình diễn Lễ mừng thọ của người M’nông, huyện Lắk là một trong những điểm nhấn đặc biệt, nhằm tuyên truyền, giáo dục nâng cao nhận thức, đặc biệt cho thế hệ trẻ đối với việc bảo tồn và phát huy giá trị các di sản văn hóa phi vật thể; khẳng định quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, Nhà nước đối với sự nghiệp xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam đậm đà bản sắc dân tộc; tăng cường tình đoàn kết, giao lưu văn hóa giữa các dân tộc; đồng thời, lan tỏa nét đẹp văn hóa truyền thống của các dân tộc Tây Nguyên đến với bạn bè quốc tế.