Trước đây, curator được coi là người nắm giữ tri thức, có nhiệm vụ sắp xếp và giới thiệu các bộ sưu tập hiện vật quý hiếm theo tiến trình lịch sử. Tuy nhiên, trong kỷ nguyên số, khi công chúng có thể dễ dàng tìm kiếm thông tin trên internet bằng các ứng dụng như Google, vai trò của curator đã mở rộng đáng kể. Hiện nay, curator phải là người vận dụng mọi ứng dụng khoa học và công nghệ hiện đại nhất để chuyển tải một cách hiệu quả nội dung và thông điệp của trưng bày tới công chúng.

Trong bối cảnh chuyển đổi số, curator không chỉ đơn thuần là người quản lý hiện vật mà còn đảm nhiệm các vai trò quan trọng khác như: người kể chuyện sáng tạo để tạo ra các không gian trưng bày, nơi khách tham quan không chỉ thưởng lãm hiện vật mà còn có thể trải nghiệm những câu chuyện gắn với chúng. Họ cần tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin và đa dạng các hình thức tường thuật, kể chuyện trong trưng bày; người kết nối cộng đồng curator đóng vai trò chuyển từ tư duy trưng bày "bề trên" sang việc lắng nghe, hiểu rõ nhu cầu của công chúng và xây dựng các trưng bày hướng về cộng đồng. Curator tạo ra các ứng dụng để khách tham quan tham gia, trao đổi và chia sẻ ý kiến, câu chuyện và hiện vật của riêng mình với bảo tang; với vai trò người đổi mới tư duy và phương pháp, đổi mới trưng bày bằng việc loại bỏ tư duy xây dựng cũ, áp dụng phương pháp tiếp cận mới. Curator sử dụng ngôn ngữ hiện đại trong các bài viết, chú thích, thuyết minh và áp dụng các kỹ thuật thiết kế không gian, thiết kế đồ họa trưng bày hiện đại, phù hợp với văn hóa, thẩm mỹ và thói quen của vùng miền.

Trên phương diện người điều phối và lắng nghe, curator coi trọng ý kiến đóng góp của khách tham quan và thường tiến hành đánh giá, phân tích nhu cầu một cách cẩn trọng trước khi xây dựng trưng bày. Họ cần lắng nghe và có các hành động tiếp nhận, sửa đổi trưng bày theo ý kiến của công chúng. Tiếng nói của công chúng đôi khi có thể quyết định nội dung của các trưng bày.

Hiện nay, Bảo tàng Đắk Lắk đã triển khai một số công nghệ như thuyết minh tự động, mã QR và trưng bày thực tế ảo (3D). Tuy nhiên, vai trò của curator là phải đi xa hơn nữa, tích hợp công nghệ một cách có ý nghĩa để làm mới hoàn toàn trải nghiệm. Một số ví dụ cụ thể như: phát triển thuyết minh tự động, bổ sung nhiều ngôn ngữ hơn không chỉ tiếng Việt mà còn các ngôn ngữ khác để phục vụ du khách quốc tế. Curator cần hợp tác với các nhà ngôn ngữ học và chuyên gia văn hóa địa phương để nội dung thuyết minh được chính xác và truyền tải được linh hồn của các câu chuyện; Tích hợp công nghệ AR/VR sử dụng công nghệ thực tế tăng cường (AR) để "làm sống lại" các hiện vật. Ví như khi khách tham quan dùng điện thoại để quét vào một chiếc gùi họ có thể thấy cả hình ảnh người đang sử dụng nó trong đời sống hàng ngày, nghe tiếng hát dân ca hoặc lời kể của nghệ nhân về chiếc gùi đó; Đổi mới hệ thống màn hình tương tác bằng cách thiết kế lại các màn hình tương tác tại các phòng trưng bày để chúng không chỉ hiển thị thông tin mà còn cho phép khách tham gia vào các trò chơi tương tác, câu đố hoặc các bài kiểm tra ngắn về kiến thức.

Trải nghiệm kính VR360 và thuyết minh tự động

Trong kỷ nguyên số, vai trò của curator đã được mở rộng đáng kể. Họ không chỉ làm việc với hiện vật mà còn là người kết nối và tương tác với con người, biến bảo tàng thành một không gian sống động và có ý nghĩa. Đổi mới công tác trưng bày là một nhiệm vụ cấp thiết, vừa là thách thức nhưng cũng là cơ hội để các curator áp dụng những phương pháp tiếp cận hiện đại. Đây cũng là cơ hội để bảo tàng tái định vị vai trò của mình trong xã hội hiện đại, kể những câu chuyện cũ bằng ngôn ngữ mới, kết nối quá khứ với hiện tại, biến bảo tàng từ một nơi lưu giữ hiện vật thành một không gian tương tác và ý nghĩa đối với cộng đồng.