Từ thập niên thứ ba của thế kỷ 20, tại Nhà đày Buôn Ma Thuột, các chiến sĩ cách mạng vừa đấu tranh kiên cường, trực diện với kẻ thù, vừa đẩy mạnh tuyên truyền Chủ nghĩa Mác – Lênin, tổ chức vượt ngục, gây dựng cơ sở Đảng. Cuối năm 1940, Chi bộ Đảng cộng sản đầu tiên của tỉnh được thành lập tại Nhà đày Buôn Ma Thuột, tạo cơ sở cho việc thành lập Đảng bộ tỉnh. Nhà đày Buôn Ma Thuột được nhiều người biết đến không phải vì kết cấu kiến trúc, không phải vì đòn roi tra tấn tàn bạo của kẻ thù mà là ở phong trào đấu tranh anh dũng của các thế hệ tù nhân chính trị nơi đây. Nhà đày là nơi giam giữ nhiều chiến sỹ yêu nước như các đồng chí Võ Chí Công, Phan Đăng Lưu, Hồ Tùng Mậu, Nguyễn Chí Thanh, Tố Hữu…Dưới sự lãnh đạo của Trung ương, Đảng bộ tỉnh đã có bước trưởng thành, phát triển về mọi mặt, tổ chức lãnh đạo và động viên nhân dân các dân tộc trong tỉnh thực hiện thắng lợi nhiệm vụ cuộc cách mạng dân tộc dân chủ và hai cuộc kháng chiến vĩ đại để giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước. Ngày 24-12-2018, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 1820/QĐ-TTg về việc xếp hạng Nhà đày Buôn Ma Thuột là Di tích Quốc gia đặc biệt. Trên cơ sở xác định sự kiện thành lập Chi bộ Đảng đầu tiên của tỉnh tại Nhà đày Buôn Ma Thuột, Tỉnh ủy đã ban hành Quyết định số 1502/QĐ-TTg về việc lấy ngày 23-11-1940 làm Ngày kỷ niệm thành lập Đảng bộ tỉnh.