Hiện vật trưng bày tại Hội nghị báo cáo kết quả khai quật Di tích khảo cổ học Thác Hai, năm 2025

Thực trạng hiện nay di chỉ này đang đối mặt với nguy cơ bị “xóa sổ” do nằm sát bờ sông Ea H'leo, việc dòng chảy thay đổi và lũ lụt trong mùa mưa đang phá hủy địa tầng, đe dọa nghiêm trọng đến di sản. Trên thực tế, một phần lớn di chỉ, tức nửa phía đông của gò Thác Hai đã bị phá hủy bởi các trận lũ quét. Do đó, việc xây dựng phương án bảo tồn và phát huy giá trị di chỉ là vô cùng cấp bách.

Toàn cảnh di chỉ Thác Hai

Để cứu vãn di chỉ Thác Hai trước nguy cơ bị phá hủy, chúng tôi đã đưa ra một số giải pháp bảo tồn. Trước hết là những giải pháp bảo tồn cấp bách:

Khai quật và di dời khẩn cấp: Đây là giải pháp "cứu nguy" quan trọng nhất. Cần ưu tiên mọi nguồn lực để hoàn tất công tác khai quật tại những khu vực có nguy cơ sạt lở cao. Tất cả di vật, di tích cần được xử lý khoa học, lập hồ sơ và di dời ngay lập tức về nơi an toàn như bảo tàng hoặc kho bảo quản chuyên dụng.

Thiết lập vùng bảo vệ và hệ thống cảnh báo: Khoanh vùng bảo vệ chặt chẽ khu vực di chỉ. Cần nghiên cứu và xây dựng các giải pháp kỹ thuật nhằm giảm thiểu tác động của lũ lụt khi công tác khai quật di dời hiện vậy chưa thực hiện được. Song song đó, cần có hệ thống cảnh báo sớm về lũ lụt để các đội khảo cổ có thể xây dựng phương án ưu tiên điểm trong việc khai quật di dời.

Đầu tư vào cơ sở vật chất và nguồn nhân lực: Để xử lý khối lượng lớn di vật, cần chú trọng đầu tư trang thiết bị hiện đại cho công tác bảo quản, phục hồi và phân tích. Việc đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ chuyên gia khảo cổ, bảo tàng học, và bảo quản di vật là rất cần thiết để đảm bảo tính khoa học và hiệu quả trong quá trình nghiên cứu, phát huy giá trị của di sản.

Trên phương diện phát huy giá trị của di chỉ Thác Hai một cách lâu dài và bền vững cần thực hiện một số giải pháp sau:

Số hóa dữ liệu và nghiên cứu chuyên sâu: Tất cả thông tin và di vật thu thập được từ quá trình khai quật cần được số hóa và xây dựng thành cơ sở dữ liệu quốc gia. Đồng thời, cần đẩy mạnh công tác nghiên cứu liên ngành (khảo cổ học, cổ sinh vật học, địa chất...) và công bố kết quả khoa học rộng rãi trên các tạp chí chuyên ngành và hội thảo quốc tế để nâng cao tầm vóc của di chỉ.

Phát triển du lịch di sản gắn với giáo dục: Xây dựng các chương trình du lịch di sản độc đáo, kết hợp trưng bày di vật tại bảo tàng địa phương. Các hoạt động giáo dục, trải nghiệm cho học sinh và du khách sẽ giúp công chúng hiểu sâu sắc hơn về lịch sử và văn hóa Tây Nguyên, đồng thời tạo nguồn thu để tái đầu tư vào công tác bảo tồn.

Tăng cường tuyên truyền và hợp tác: Tuyên truyền, nâng cao nhận thức của cộng đồng địa phương về tầm quan trọng của việc bảo vệ di sản văn hóa. Đồng thời, tìm kiếm cơ hội hợp tác quốc tế với các tổ chức và viện nghiên cứu có kinh nghiệm để trao đổi, tiếp cận công nghệ mới và thu hút nguồn tài trợ từ bên ngoài trong quá trình nghiên cứu.

Việc hành động kịp thời và quyết liệt trong giai đoạn này là yếu tố then chốt để gìn giữ những giá trị di sản văn hóa vô giá mà di chỉ Thác Hai đang ẩn chứa, góp phần làm phong phú thêm kho tàng di sản văn hóa của Việt Nam và thế giới.