Từ xa xưa, Lễ hội đền Hùng đã có vị thế đặc biệt trong tâm thức của người Việt, Bản Ngọc phả Hùng Vương (1470) đã chép: “… Từ nhà Đinh, nhà Lê, nhà Lý, nhà Trần rồi đến triều đại ta bây giờ là Hồng Đức Hậu Lê vẫn cùng hương khói trong ngôi đền ở làng Trung Nghĩa. Những ruộng đất sưu thuế từ xưa để lại dùng vào việc cúng tế vẫn không thay đổi…”. Có thể nói rằng từ thời Hậu Lê trở về trước, các triều đại đều quản lý Đền Hùng theo cách giao thẳng cho dân sở tại trông nom, sửa chữa, cúng bái, làm Giỗ Tổ. Bù lại họ được miễn nộp thuế 500 mẫu ruộng, miễn đóng sưu, miễn đi phu, đi lính.

Đến thời nhà Nguyễn, vào năm Khải Định thứ 2 (1917), Tuần phủ Phú Thọ Lê Trung Ngọc đã trình bộ Lễ định ngày 10 tháng 3 âm lịch hàng năm làm ngày Quốc tế (Quốc lễ, Quốc giỗ). Điều này được tấm bia Hùng Vương từ khảo do Tham tro Bùi Ngọc Hoàn, Tuần phủ tỉnh Phú Thọ, lập năm Bảo Đại thứ 15 (1940) cũng đang đặt ở Đền Thượng trên núi Hùng, xác nhận: “Trước đây, ngày Quốc tế lấy vào mùa thu làm định kỳ. Đến năm Khải Định thứ hai (dương lịch năm 1917), Tuần phủ Phú Thọ là Lê Trung Ngọc có công văn xin bộ lễ ấn định ngày mồng Mười tháng Ba hằng năm làm ngày Quốc tế, tức trước ngày Giỗ tổ Hùng Vương đời thứ 18 một ngày. Còn ngày giỗ (11 tháng Ba) do dân sở tại làm lễ”. Kể từ đây, ngày Giỗ Tổ 10 tháng 3 âm lịch hàng năm được chính thức hoá bằng luật pháp.

Sau Cách mạng Tháng Tám (1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã ký sắc lệnh của Chủ tịch nước số 22/SL-CTN ngày 18/2/1946 cho “Những viên chức tòng sự tại các công sở có quyền được hưởng lương trong các ngày nghỉ lễ chính thức” và ngày Giỗ Tổ Hùng Vương 10 tháng 3 âm lịch là một trong những ngày Lễ chính thức trong năm.

Trong ngày Giỗ tổ Hùng Vương năm Bính Tuất (1946) – năm đầu tiên của Chính phủ mới được thành lập, cụ Huỳnh Thúc Kháng – Quyền Chủ tịch nước đã dâng một tấm bản đồ Tổ Quốc Việt Nam và một thanh gươm quý nhằm báo cáo với tổ tiên về đất nước bị xâm lăng và cầu mong tổ tiên phù hộ cho quốc thái dân an, thiên hạ thái bình, cùng nhau đoàn kết đánh tan giặc xâm lược, bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ của đất nước.

Ngày 02/4/2007, Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung điều 73 của Bộ luật lao động ngày 23/6/1994 đã được sửa đổi, bổ sung theo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật lao động ngày 02/4/2002 và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật lao động ngày 29/11/2006. Theo đó, người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương: một ngày (ngày 10 tháng 3 âm lịch). Kể từ đây, ngày 10/3 âm lịch hàng năm đã trở thành ngày lễ lớn – QUỐC LỄ mang ý nghĩa bản sắc văn hoá dân tộc.

Ngày Giỗ Tổ Hùng Vương (10/3 âm lịch) là dịp để nhân dân ta tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến các Vua Hùng, các bậc tiền nhân đã có công dựng nước và giữ nước; Giáo dục đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, củng cố khối đại đoàn kết toàn dân tộc, đồng thời nhằm tuyên truyền, tôn vinh Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ đã được Tổ chức Giáo dục, khoa học và văn hóa của Liên hiệp quốc (UNESCO) chính thức công nhận là di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào ngày 06/12/2012. Để đồng bào ta cùng hướng về cội nguồn dân tộc và cảm nhận đầy đủ nhất không khí linh thiêng nơi đất tổ Vua Hùng, một di sản vô cùng giá trị, độc đáo, đã tồn tại hàng nghìn năm, ăn sâu vào tâm hồn, tình cảm, trở thành đạo lý truyền thống của đồng bào cả nước, của kiều bào ta ở nước ngoài; là ngày để toàn Đảng, toàn quân, toàn dân ta cùng nguyện một lòng, mãi khắc ghi lời căn dặn của Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Các Vua Hùng đã có công dựng nước – Bác cháu ta phải cùng nhau giữ lấy nước”.

Tại Đắk Lắk, năm 2010, sau khi tổ chức đoàn ra tỉnh Phú Thọ để thỉnh “Đất, Nước, Chân nhang từ Đền Hùng” về thờ cúng tại đình Lạc Giao. Từ đó đến nay, định kỳ hàng năm vào dịp ngày 10/3 âm lịch, tỉnh Đắk Lắk tổ chức Lễ dâng hương, hoa, vật phẩm lên Quốc tổ Hùng Vương nhằm động viên, kêu gọi tinh thần đoàn kết các tầng lớp Nhân dân hăng hái thi đua, thực hiện thắng lợi các nhiệm vụ, mục tiêu phát triển kinh tế, văn hoá, xã hội của tỉnh Đắk Lắk, chung tay xây dựng thành phố Buôn Ma Thuột trở thành trung tâm vùng Tây Nguyên.

Năm nay, Lễ Giỗ tổ Hùng Vương được tổ chức từ ngày 09/4 – 10/4/2022 (nhằm ngày 09/3 đến ngày 10/3 năm Nhâm Dần), trong đó:

Lễ Tiên thường (Lễ cáo thần): Từ 14h00, ngày 09/4/2022 (nhằm ngày 09/3 năm Nhâm Dần).

Lễ dâng hương, hoa, vật phẩm lên Quốc Tổ Hùng Vương: Từ 07h30’, ngày 10/4/2022 (nhằm ngày 10/3 năm Nhâm Dần).

Địa điểm: Di tích lịch sử quốc gia đình Lạc Giao, số 67 đường Phan Bội Châu, thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk.

Trân trọng kính mời đồng bào các dân tộc đến dự Lễ, dâng nén hương thơm tưởng niệm các Vua Hùng.