ĐỊA ĐIỂM LƯU NIỆM CÁC CHIẾN SĨ TRUNG ĐOÀN 25 TẠI ĐÈO HÀ LAN
Địa điểm lưu niệm các chiến sĩ Trung đoàn 25 tại đèo Hà Lan, phường Bình Tân, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk nằm ngay cạnh Quốc lộ 14, cách Buôn Ma Thuột 35km về hướng Bắc, với độ cao 800m so với mực nước biển. Đây là địa điểm diễn ra trận đánh lịch sử kéo dài từ ngày 25/01/1973 đến ngày 23/02/1973, Trung đoàn 25 bộ binh (ngày 15/9/1972, Bộ Tư lệnh B3 (Mặt trận Tây Nguyên) thành lập Trung đoàn bộ binh 25 với những đơn vị chiến đấu giỏi của quân giải phóng Tây Nguyên, có bề dày chiến công, có kinh nghiệm tác chiến trên các chiến trường Đắk Lắk – một vị trí quan trọng, có tầm chiến lược chuẩn bị điều kiện cho cuộc Tổng tiến công mùa Xuân 1975 lịch sử) đã bám trụ suốt 30 ngày đêm, chiến đấu kiên cường, lực lượng của ta chỉ hơn 2 tiểu đoàn phải chống chọi một lực lượng khá lớn của địch gồm: 1 trung đoàn, 1 chiến đoàn, 7 tiểu đoàn, 10 đại đội bảo an, 2 chi đoàn xe bọc thép, 6 khẩu pháo 106,7mm và 105mm. Ta đã tiêu diệt và làm bị thương hơn 700 tên, diệt gọn 4 trung đội, đánh thiệt hại nặng 2 đại đội, bắn rơi 5 máy bay, bắn cháy 1 xe bọc thép, phá hủy 15 xe quân sự, thu 154 súng các loại, 1 máy PRC25; quan trọng là đánh bại âm mưu “tràn ngập lãnh thổ, chiếm đất giành dân của địch; tạo điều kiện cho các đơn vị trên địa bàn H4, H5 cũng như Mặt trận Tây Nguyên có điều kiện thuận lợi trong việc giữ đất, giành dân và mở rộng vùng giải phóng. Đó là sự kết tinh những giá trị tinh thần quyết chiến, quyết thắng của dân tộc, là đỉnh cao của chủ nghĩa anh hùng cách mạng.
Địa điểm lưu niệm các chiến sĩ Trung đoàn 25 tại đèo Hà Lan là nơi ghi dấu chiến công oanh liệt của các chiến sĩ Trung đoàn bộ binh 25 và nhân dân trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc, vượt qua mọi khó khăn, hiên ngang chiến đấu đến hơi thở cuối cùng, anh dũng hy sinh để bảo vệ Tổ quốc thiêng liêng và chiến thắng sức mạnh bom đạn của Mỹ - Ngụy trong cuộc chiến giữ vững hành lang giao thông được thông suốt. Địa điểm trên đã trở thành một địa chỉ đỏ để giáo dục truyền thống yêu nước, truyền thống đấu tranh cách mạng cho các thế hệ tương lai của đất nước; đồng thời, nơi đây cũng là địa chỉ tri ân ý nghĩa. Hằng năm, vào các ngày Lễ Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (02/9), ngày Thương binh liệt sĩ (27/7), ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam (22/12) và các ngày lễ, Tết dân tộc, Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân địa phương đều tổ chức tưởng niệm, dâng hương báo công trước các anh hùng liệt sĩ.
Với ý nghĩa lịch sử đó, hiện nay Bảo tàng Đắk Lắk đang tiến hành lập hồ sơ khoa học Di tích lịch sử Địa điểm lưu niệm các chiến sĩ Trung đoàn 25 tại đèo Hà Lan phường Bình Tân, thị xã Buôn Hồ, tỉnh Đắk Lắk để tham mưu Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch trình Ủy ban nhân dân tỉnh xem xét, xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2021.
Nguồn: Sách Truyền thống Trung đoàn 25 bộ binh Mặt trận Tây Nguyên (1972 – 1976), do Ban liên lạc truyền thống Trung đoàn 25 biên soạn, tháng 9/2000.
Hà Phương